شب یلدا در شهرستان نطنز چگونه سحر می شود؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، خانواده ها در شهرستان نطنز بلندترین شب سال را در جمعی صمیمی همراه با حافظ خوانی و شاهنامه خوانی زیر کرسی های چوبی، هدیه دادن به تازه عروس و دامادها، صرف میوه و تنقلات و نقل داستان ها سر می کنند.
پخت و تناول هفت میوه که در زیر خاک به عمل آمده باشد (مانند شلغم، چغندر، ترب سیاه، پیاز، هویج و سیب زمینی) بین خانواده ها در نطنز و بادرود معمول می باشد و باور بر این است، همان گونه که میوه ها و محصولات در زیر خاک سرد مقاوم هستند، پس خوردن آنها استحکام بین فامیل و بستگان را بیشتر می کند.
وجود هندوانه و انار بر سر سفره شب یلدا از ضروریات است و انار توسط مردم این شهرستان به صورت خاصی تزئین یافته و به عنوان سرامد میوه های این شب بر مرکز کرسی قرار می گیرد چرا که شهرستان نطنز و به طور ویژه بادرود در کشت محصول انار نامدار است و پیش از سرمازدگی باغ ها در پائیز امسال، قطب تولید این محصول در استان اصفهان بود.
شاید بدین سبب باشد که بادرودی ها به رنگ سرخ هندوانه و به خصوص انار اعتقادی ویژه دارند (انار را نماد آناهیتا می دانند) که رنگ سرخ آن در شب چله گرمی کانون خانواده را در طول سال در پی دارد.
شب یلدا یا چله در گویش بادرودی 'شَوِ چِلَه' خوانده می شود و بزرگ خانواده در جمع بستگان تا پاسی از شب قصه می گوید و از آئین های این شب می توان به صرف غذاها و تنقلاتی اشاره کرد که در گویش محلی 'شَوچٍره' می گویند.
هنوز پیدا می شوند خانه هایی در گستره شهرستان نطنز که نان تنوری و آش های محلی پخته شده در ظرف های سفالی و گلی توسط خانم خانه زینت بخش سفره بامداد روز نخست دی ماه باشد.
پختن نوعی آش ارزن، جو و یا نوعی آش با ماش و کدوی محلی در این خطه مرسوم است که در مجمع های بزرگ مسی روی کرسی قرار می گیرد و در کنار تنقلاتی مانند انجیر خشک، برگ زردآلو، پسته، بادام، گردو و انواع تخمه جمع مهربان خانواده را تا پاسی از شب مشغول می کند.
همچنین پختن 'قلییه' (قورمه، غذای ویژه این خطه با گوشت بره) با همکاری اعضای خانواده از دیگر آئین هایی است که در سال های نه چندان دور با نقل داستان هایی مانند 'کُردله' (از افسانه های قدیم مردم این خطه) بیشتر بین خانواده های سنتی و روستایی رواج داشت.
شب یلدا یا چله آخرین روز آذرماه و بلندترین شب سال به شمار می رود؛ به اعتقاد برخی یلدا واژه ای آرامی و به معنی میلاد است که در زبان فارسی جای پایی پیدا کرده و برخی بر این اعتقاد هستند که شب پیش از نخستین روز زمستان، زاد شب فرشته مهر است.
ایرانیان باستان با باور اینکه فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر شده و تابش نور ایزدی فزونی می یابد، آخر پائیز و آغاز زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می کردند.
مشاهده تغییرهای مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در جنگی همیشگی به سر می برند و از این رو روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود، در حالی که روزهای کوتاه تر نشانه ای از چیرگی تاریکی.
یکی از آئین های یلدای ایرانی تفال با دیوان حافظ است اما در برخی نقاط نیز شاهنامه خوانی رواج دارد.
تنقلات و خوراکی ها بسته به شیوه زندگی و شرایط حاکم در هر منطقه تفاوت هایی دارد اما انار و هندوانه هرگز از سبد شب یلدای ایرانی ها حذف شدنی نیست؛ به ویژه هندوانه که برخی معتقدند با خوردن مقداری از آن در شب چله، طی زمستانی که در پیش دارند، بیماری بر آنها چیره نخواهد شد.
گزارش از: رحمت الله کاملی بادی ** انتشار دهنده: محمد ملا حمزه زاده